اجتماعی

امیرمومنان علی علیه السلام، در نامه ای (نامۀ 45 نهج البلاغه) که به سبب ملامت خطای یکی از فرماندارانش نوشته اند، به شیوه ای هنرمندانه دنیا را به او نشان می دهند. ایشان به عثمان ابن حنیف انصاری یاد می دهند که دنیا را در مقابل خود حاضر ببیند و با او اینگونه صحبت کند:
"اى دنیا از من دور شو!
مهارت را بر پشت تو نهاده، و از چنگالهاى تو رهایى یافتم،
و از دامهاى تو نجات یافته، و از لغزشگاه هایت دورى گزیده ام،
كجایند بزرگانى كه به بازیچه هاى خود فریبشان داده اى؟
كجایند امت هایى كه با زور و زیورت آنها را فریفتى؟ كه اكنون در گورها گرفتارند! و درون لحدها پنهان شده اند.
 
اى دنیا به خدا سوگند!
اگر شخصى دیدنى بودى، و قالب حس كردنى داشتى، حدود خدا را بر تو جارى مى كردم،
به جهت بندگانى كه آنها را با آرزوهایت فریب دادى، و ملتهایى كه آنها را به هلاكت افكندى،
و قدرتمندانى كه آنها را تسلیم نابودى كردى، و هدف انواع بلاها قرار دادى كه دیگر راه پس و پیش ندارند،
 
اما هیهات!
كسى كه در لغزشگاه تو قدم گذارد سقوط كرد، و آن كس كه بر امواج تو سوار شد غرق گردید،
كسى كه از دامهاى تو رست پیروز شد،
آن كس كه از تو به سلامت گذشت نگران نیست كه جایگاهش تنگ است، زیرا دنیا در پیش او چونان روزى است كه گذشت.
 
از برابر دیدگانم دور شو،
سوگند به خدا، رام تو نگردم كه خوارم سازى، و مهارم را به دست تو ندهم كه هر كجا خواهى مرا بكشانى، به خدا سوگند، سوگندى كه تنها اراده خدا در آن است،
چنان نفس خود را به ریاضت وادارم كه به یك قرص نان، هرگاه بیابم، و به نمك به جاى نان خورش قناعت كند،
و آنقدر از چشم ها اشك ریزم كه چونان چشمه اى خشك درآید، و اشك چشم پایان پذیرد.
آیا سزاوار است كه چرندگان فراوان بخورند و راحت بخوابند، و گله گوسفندان پس از چرا كردن به آغل رو كنند، و على نیز از زاد و توشه خود بخورد و استراحت كند؟
چشمش روشن باد!
كه پس از سالیان دراز، چهار پایان رهاشده، و گله هاى گوسفندان را الگو قرار دهد!!
خوشا به حال آن كس كه مسوولیتهاى واجب را در پیشگاه خدا به انجام رسانده، و در راه خدا هرگونه سختى و تلخى را به جان خریده، و به شب زنده دارى پرداخته است،
و اگر خواب بر او چیره شود بر روى زمین خوابیده، و كف دست را بالین خود قرار مى دهد، در گروهى كه ترس از معاد خواب را از چشمانشان ربوده، و پهلو از بسترها گرفته، و لبهایشان به یاد پروردگار در حركت و با استغفار طولانى گناهان را زدوده اند. (آنان حزب خداوندند، و همانا حزب خدا رستگار است.)"